Hoàng Lập Ngôn - Tiểu Sử Cuộc Đời, Sự Nghiệp & Tác Phẩm

Hoàng Lập Ngôn (1910 – 16 tháng 3 năm 2006), người sinh ra tại Hà Nội, được biết đến là một họa sĩ và nhà thơ nghiệp dư lãng mạn của Việt Nam.

Contents

1 Hoạ Sĩ Lãng Tử Bậc Nhất – Hoàng Lập Ngôn
2 Sự Nghiệp Cố Hoạ Sĩ Hoàng Lập Ngôn
3 Các Tác Phẩm Nổi Bật Của Hoạ Sĩ Hoàng Lập Ngôn

Hoạ Sĩ Lãng Tử Bậc Nhất – Hoàng Lập Ngôn

Hoàng Lập Ngôn ra đời vào năm 1910 tại Bắc Ninh, trong một gia đình trung lưu gia giáo. Cha ông làm lương y trong khu vực và luôn mong muốn truyền nghề cho con, nhưng Lập Ngôn chỉ đam mê vẽ mà không quan tâm đến lĩnh vực thuốc men hay bệnh tật.

Ông là một sinh viên khóa 9 của Trường Mỹ thuật Đông Dương, cùng với bạn đồng niên Trần Văn Cẩn. Ngoài tài năng về vẽ tranh, Hoàng Lập Ngôn còn là một nhà thơ. Một buổi tối mùa xuân năm 1939, trong căn nhà ở khu phố người Hoa tại Hà Nội, có một cậu thanh niên tên là Ngôn, vừa tốt nghiệp Mỹ thuật Đông Dương, đến để cầu hỏi vợ. Thời đó, gần như không có gia đình người Hoa nào muốn gả con gái cho người Việt, vì họ mong muốn sống khép kín trong cộng đồng của mình. Ông bố của cô gái người Hoa đã tỏ ra giận dữ, ném chiếc chén uống nước xuống sàn nhà và nói: “Tôi nếu gả con gái cho cậu, đời tôi sẽ như chiếc chén này”. Cậu thanh niên đến cầu hỏi vợ cũng không kém cạnh. Anh ta ném cái ấm nước vỡ tan và nói: “Nếu tôi không cưới được con gái ông, đời tôi cũng như cái ấm này”. Ông bố của cô gái phải chấp nhận, và vậy Hoàng Lập Ngôn có được vợ.

Thực ra, tính khí ngang ngạnh đã có trong Ngôn từ lâu. “Thằng này tính khí động quá, không phù hợp với nghề gia truyền”, cha luôn than phiền như vậy mỗi khi có ý định truyền lại nghề bốc thuốc chữa bệnh cho cậu. Biết con thích vẽ tranh, ông đã khuyên con từ bỏ nghề “bạc bẽo” đó. Nhưng khi không thành, ông gửi cậu sang trọ học ở nhà họ Dương, một dòng họ nổi tiếng về nghề dạy học. Đó là nơi sản sinh ra những bậc kỳ tài như Dương Quảng Hàm, Dương Bích Liên. Hoàng Lập Ngôn ở đó cho đến khi thi vào Trường Mỹ thuật Đông Dương năm 1934.

Sau khi tốt nghiệp và cưới người mình vẽ chân dung, Hoàng Lập Ngôn thích lãng du đến mức đóng một chiếc xe như một căn nhà, được gọi là “Nhà lăn Mê-ly”, và quyết tâm đi xuyên qua bán đảo Đông Dương để tìm kiếm cảm hứng cho việc vẽ tranh và sáng tác thơ. Hoàng Lập Ngôn đã trở thành biểu tượng của chủ nghĩa xê dịch. Từ năm 1941 đến 1944, ông đã tự chế một chiếc xe ngựa với mong muốn rong ruổi khắp xứ Đông Dương. Cuộc đi lần này không chỉ là để thỏa mãn cuộc sống phiêu lưu mà còn để ông hiểu biết sâu hơn về cuộc sống, và cũng là cơ hội để triển lãm tranh và biểu diễn kịch để kiếm tiền. Xe của ông trở thành như một gánh xiếc di động, nơi ông bán vé cho mọi người vào xem “triển lãm tranh” và tranh cũng được bán cho những người thích.

Hoàng Lập Ngôn sau đó tham gia vào việc thành lập Trường Mỹ thuật Công nghiệp và Mỹ thuật Yết Kiêu, và giảng dạy ở đó khi hòa bình trở lại ở miền Bắc. Năm 1964, khi chiến tranh ở miền Bắc trở nên ác liệt, ông lại độc lập lọc cọc xe đạp cà tàng để đi vẽ và tìm hiểu cuộc sống. Khi hai miền được thống nhất, ông lại chuyển từ miền Bắc sang miền Nam.

Trong nghệ thuật của Việt Nam, việc vẽ chân dung một người mẫu từ trí nhớ không phải là điều hiếm, những câu chuyện về Hoàng Lập Ngôn và bức chân dung “Em Nhung” là một huyền thoại độc đáo. Ông đã vẽ chân dung của bà Nhung, em gái của họa sĩ Dương Bích Liên, từ khi bà còn là một thiếu nữ trước cách mạng, và đã thực hiện bức tranh này chỉ dựa trên ký ức của mình. Ngày nay, bức tranh “Em Nhung” vẫn giữ được nét đẹp của bà với thời gian. Hoàng Lập Ngôn đã ghi dấu ấn với thể loại nghệ thuật này, được gọi là “tinh tướng họa”.

Là một trong số ít những họa sĩ cuối cùng của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương còn sống đến thế kỷ này, Hoàng Lập Ngôn là biểu tượng của tính cách lạc quan, dám sống và đam mê cuộc sống với lòng hoan hỷ tự tại. Dù không phải là hội họa, ông vẽ không nhiều, các tác phẩm của ông không phải là những bức sơn dầu hay sơn mài to lớn, mà chủ yếu là những nét chì nhẹ nhàng trên một tờ giấy. Điều quan trọng nhất là ông đã sống, đã chứng kiến sự tự do và tự tại như trời ban cho người nghệ sĩ.

Sự Nghiệp Cố Hoạ Sĩ Hoàng Lập Ngôn

Sau khi tốt nghiệp trung học, Hoàng Lập Ngôn thi vào Cao đẳng Mỹ Thuật Đông Dương khóa 9 (1934 – 1939). Sau khi ra trường, ông kiếm sống bằng nghề vẽ thuê tại Hà Nội.

Từ năm 1941 đến 1944, ông thiết kế một chiếc xe ngựa theo kiểu “xe nhà ở” của người lang thang ở Mỹ, được gọi là “Nhà Lăn Mê Ly”. Ông cùng vợ, con và hai người bạn thân (Song Vân và Dương Bích Liên) đi du lịch khắp Đông Dương, giữa tang bồng và vẽ tranh, triển lãm, hoặc trao đổi với dân chúng những nhu yếu phẩm như gạo, cá, mắm, muối, rau cải… Khi không có việc vẽ, họ biểu diễn tuồng, kịch và bán vé như một xiếc di động. “Nhà Lăn Mê Ly” đã đi qua Lào, Campuchia, Sài Gòn và quay lại Bắc… Đó thực sự là một cuộc phiêu lưu thú vị của một nghệ sĩ!

Từ năm 1946, ông và bạn bè thành lập Trường Mỹ Thuật Công Nghiệp và Trường Mỹ Thuật Yết Kiêu, nơi ông cũng tham gia giảng dạy.

Từ năm 1964, trước khi Hà Nội bị tấn công, Hoàng Lập Ngôn lại sử dụng “Nhà Lăn Mê Ly” để di chuyển đến những nơi an toàn và tiếp tục sự nghiệp vẽ tranh. Sau Hiệp định Paris (1973), ông tập trung vào nghệ thuật ký họa, vẽ nhiều nhân vật nổi tiếng từ mọi lĩnh vực. Tài năng của ông là có thể nhận biết tâm trạng và bản sắc của mỗi người chỉ bằng vài nét cọ. Các họa sĩ đã tặng ông danh hiệu “Tinh Tướng Họa”.

Hoàng Lập Ngôn không sản xuất nhiều tranh và không quá quan trọng với việc hoàn thiện từng chi tiết, ông chọn sống theo cách tự do và phóng khoáng, không chịu gò bó trong cuộc sống. Ngoài nghề họa sĩ, ông cũng là nhà thơ, đặc biệt trong thơ tình. Mặc dù là một người đa tình và lãng mạn, ông luôn trung thành và tận tình với bạn bè, và rất trung thực trong cuộc sống hàng ngày. Con trai của ông, họa sĩ Hoàng Hồng Cẩm, kể lại: “Một lần, bác Lâm Cà phê đưa tiền cho cha tôi mua một chiếc xe đạp, và khi có dư tiền, ông đã gởi lại”.

Hoàng Lập Ngôn qua đời vào ngày 16 tháng 3 năm 2006, hưởng thọ 97 tuổi.