Họa sĩ Trần Lưu Hậu sinh năm 1928 tại Hà Nội, là một trong những tài năng lớn của mỹ thuật Việt Nam. Ông tốt nghiệp khóa Kháng chiến (1950-1954) của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam, được dẫn dắt bởi danh họa Tô Ngọc Vân. Sau đó, ông tu nghiệp về trang trí sân khấu tại Học viện Mỹ thuật Suricov, Nga từ năm 1955 đến 1962. Dù tuổi cao và sức khỏe giảm sút, họa sĩ Trần Lưu Hậu vẫn tiếp tục sáng tác, kể cả khi phải ngồi xe lăn, cho đến khi qua đời vào ngày 29/2 tại Hà Nội.
Contents
Phong Cách Nghệ Thuật Trong Tranh Trần Lưu Hậu
Họa sĩ Trần Lưu Hậu được biết đến là một nghệ sĩ tiên phong trong nền mỹ thuật Việt Nam, đặc biệt là trong phong cách biểu hiện (expressionism). Trong suốt sự nghiệp, ông không ngừng thử nghiệm và phát triển ngôn ngữ hội họa của riêng mình, với sự tập trung vào màu sắc mạnh mẽ và cách thể hiện hình khối táo bạo. Phong cách nghệ thuật của ông thể hiện rõ nét qua sự tự do trong sáng tạo, sự lạc quan và lòng yêu đời mà ông truyền tải qua từng bức tranh.
Phong cách biểu hiện mạnh mẽ
Trần Lưu Hậu thuộc nhóm họa sĩ tiên phong theo đuổi phong cách biểu hiện tại Việt Nam, một phong cách nhấn mạnh vào cảm xúc và tư duy cá nhân hơn là mô tả chính xác hiện thực. Tranh của ông thường mang tính trực cảm, với những nét vẽ phóng khoáng, mạnh mẽ. Ông không ràng buộc bản thân vào những chuẩn mực cứng nhắc, mà thay vào đó, dùng bút pháp tự do và màu sắc để biểu đạt cảm xúc sâu sắc. Điều này thể hiện rõ trong cách ông sử dụng các đường nét lớn, đôi khi thô ráp nhưng vẫn rất duy mỹ, để gợi tả hình ảnh.
Các tác phẩm của Trần Lưu Hậu thường được sáng tác trên những bề mặt lớn, cho phép ông thực hiện những nét vẽ dài, mạnh mẽ và tràn đầy năng lượng. Ông luôn tìm kiếm sự mới mẻ trong cách thể hiện, không ngừng thử nghiệm với kỹ thuật và chất liệu khác nhau để đưa đến sự bất ngờ trong mỗi tác phẩm.
Sử dụng màu sắc rực rỡ, lạc quan
Màu sắc là một phần không thể thiếu trong phong cách của Trần Lưu Hậu. Ông được biết đến với cách sử dụng màu sắc tươi sáng, rực rỡ, tạo ra cảm giác lạc quan, yêu đời trong các tác phẩm. Màu sắc trong tranh của ông không chỉ nhằm mục đích mô tả mà còn là một phương tiện để biểu đạt những cảm xúc phức tạp, mạnh mẽ. Trong nhiều tác phẩm của ông, người xem có thể cảm nhận được một sự chuyển động, một dòng chảy cảm xúc qua các gam màu đậm, đối lập và đầy sức sống.
Trần Lưu Hậu không e ngại sự tương phản táo bạo trong bảng màu của mình. Ông sử dụng nhiều tông màu chói lọi, đôi khi có vẻ như “không hợp nhau” nhưng lại mang đến một hiệu quả nghệ thuật cao. Những sự kết hợp màu sắc này giúp ông tạo nên những bức tranh có chiều sâu cảm xúc, kích thích thị giác và đưa người xem đến một thế giới nội tâm phong phú.
Sự biến đổi trong sáng tác qua các giai đoạn
Sự nghiệp của Trần Lưu Hậu được chia thành hai giai đoạn chính. Giai đoạn đầu trong ba thập kỷ đầu tiên, ông sáng tác có phần cầm chừng, do điều kiện xã hội và kinh tế thời bấy giờ. Tuy nhiên, từ khi bước sang tuổi lục tuần, ông bước vào một giai đoạn sáng tạo bùng nổ. Phong cách của ông trong giai đoạn này trở nên cởi mở và phóng khoáng hơn, phản ánh sự đổi mới trong nền kinh tế thị trường Việt Nam.
Trong giai đoạn sáng tác cuối đời, mặc dù phải ngồi xe lăn và vẽ bằng phương pháp mới (thậm chí dùng xe lăn để tạo hình), ông vẫn không mất đi sự tinh tế và nhạy cảm trong tranh. Những bức tranh của ông khi đó mang đến một cảm giác thanh xuân, đầy sinh lực dù ông đã bước qua tuổi 80. Chính sự kiên trì và lòng yêu nghề đã giúp Trần Lưu Hậu tiếp tục sáng tác cho đến tận giây phút cuối cùng.
Chất liệu sáng tác đa dạng
Trần Lưu Hậu đã sử dụng nhiều chất liệu khác nhau trong suốt sự nghiệp của mình, từ sơn dầu, màu nước đến acrylic. Gần cuối đời, ông thường sử dụng acrylic vì đặc tính khô nhanh và không bị mốc, phù hợp với nhu cầu sáng tác nhanh chóng và liên tục của ông. Tuy nhiên, dù sử dụng chất liệu nào, ông luôn giữ vững tiêu chí quan trọng nhất trong nghệ thuật của mình: đó là sự bất ngờ và sáng tạo không ngừng.
Sơn mài cũng là một chất liệu mà Trần Lưu Hậu đánh giá cao vì tính khó kiểm soát của nó. Ông tin rằng những hiệu ứng bất ngờ mà sơn mài mang lại có thể tạo nên những tác phẩm ấn tượng và vượt ra ngoài sự kiểm soát của người nghệ sĩ. Đây cũng là lý do tại sao ông luôn nhấn mạnh rằng nghệ thuật là một cuộc chơi đầy bất ngờ, nơi người nghệ sĩ không chỉ vẽ bằng kỹ thuật mà còn phải để cảm xúc và tự do sáng tạo dẫn dắt.
Tư duy nghệ thuật tự do và không ràng buộc
Một trong những triết lý quan trọng trong sự nghiệp sáng tác của Trần Lưu Hậu là sự tự do trong nghệ thuật. Ông tin rằng người nghệ sĩ chỉ có thể thăng hoa khi họ không bị ràng buộc bởi bất kỳ quy tắc hay áp lực nào, từ tư tưởng, điều kiện sáng tác cho đến các giới hạn về chất liệu hay phong cách. Ông từng nói: “Phải có tự do thì họa sĩ mới thăng hoa.” Điều này đã thể hiện rõ trong cách ông liên tục khám phá và mở rộng biên giới nghệ thuật của mình, từ những ngày đầu đến cuối sự nghiệp.
Trần Lưu Hậu là một trong những người đã mở ra những con đường mới cho nghệ thuật trừu tượng tại Việt Nam, đồng thời ông truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ nghệ sĩ sau này, giúp họ vượt qua những rào cản trong tư duy sáng tạo và dám theo đuổi sự tự do tuyệt đối trong nghệ thuật.
Giá Trị To Lớn Của Tranh Trần Lưu Hậu
Giá trị tranh của họa sĩ Trần Lưu Hậu đã có bước nhảy vọt ấn tượng trong những năm gần đây, minh chứng cho tầm ảnh hưởng và giá trị nghệ thuật ngày càng được khẳng định của ông. Hiện tại, giá tranh của ông đã cao gấp 3,4 lần so với 5 năm trước, với một bức tranh “Hoa” cỡ vừa (60x80cm) đã lên tới gần 60.000 USD, và bức “Thuyền” cỡ lớn (110x135cm) có giá lên tới 130.000 USD. Đây là mức giá đầy ấn tượng, thể hiện sức hút mạnh mẽ của các tác phẩm thuộc dòng tranh biểu hiện giàu cảm xúc, màu sắc rực rỡ và phong cách phóng khoáng của Trần Lưu Hậu.
Một ví dụ điển hình là tác phẩm “Cát Bà 7” (sơn dầu trên toan, 110x135cm, năm 2011) đã trải qua 14 lượt đấu giá sôi nổi và được bán với mức giá 788.453.000 đồng, cao hơn gần gấp đôi mức giá khởi điểm là 463.796.000 đồng. Những con số này không chỉ phản ánh giá trị kinh tế của tác phẩm mà còn là sự công nhận dành cho tư duy sáng tạo và vị thế của Trần Lưu Hậu trong làng mỹ thuật Việt Nam và quốc tế.